[ Pobierz całość w formacie PDF ]
giem lat wydarzenia te straciły na ostrości.
W sumie w literaturze podano wiele ró\nych skutków
burzy koronacyjnej". Jeśliby je uporządkować, to nale\ało-
by wymienić następujące skutki:
1. Kontynuacja polityki Witoldowej przez Zwidrygiełłę
i Zygmunta Kiejstutowicza. Polityka ta zakończyła się niepo-
wodzeniem w 1440 r. w chwili zabójstwa tego ostatniego
księcia. Niemniej częściowo kontynuowano ją w latach na-
stępnych, np. w programie granic Witoldowych".
2. Aspekt dynastyczny - zwycięstwo Jagiellonów nad
pozostałymi gałęziami dynastii Giedyminowiczów. Był to
7 J. Nikodem, op. cit., Cz. 2, s. 121.
Tam\e, nr 61, s. 104; nr 63, s. 106-108 (ogólnie); nr 66, s. 113-114.
0 J. Lappo, op. cit., s. 68.
1 Tam\e, s. 13 przyp. 14 i 67 (o Czarnkowskim).
170
jeden z głównych skutków upadku planu koronacyjnego
Witolda.
3. Stopniowy wzrost roli panów litewskich, który wyni-
kał z ró\nych przyczyn i uzewnętrznił się w latach nastę-
pnych (za panowania Kazimierza Jagiellończyka).
4. Zmiany w świadomości narodowej Polaków i Litwi-
nów. Dotyczy to zwłaszcza Litwinów, którzy rozwijali swoją
świadomość narodową w konfrontacji z Polakami i ich dą\e-
niami inkorporacyjnymi.
Na koniec spróbuję odpowiedzieć na pytanie, kto v^ygrał
w tym konflikcie? Zwraca się uwagę, \e zwycię\yła Polska,
mówi się o zwycięstwie polskiej dyplomacji, która storpedowa-
ła plany króla rzymskiego602. Z kolei inni badacze podnosili, \e
było to tylko formalne zwycięstwo Polski, poniewa\ faktyczny
sukces nale\ał do Zygmunta Luksemburskiego603. Ta ostatnia
opinia jest chyba przesadzona. Trudno bowiem mówić o zwy-
cięstwie Zygmunta Luksemburskiego, któremu nie udało się
przeforsować planu koronacji Witolda, którego był inicjatorem.
Jego sukcesem było jedynie skłócenie Polski z Litwą i związa-
nie Polski tym konfliktem, co zmusiło ją do rezygnacji z aktyw-
nej polityki na kierunku czeskim (husyckim). Zatem Polska
wyszła zwycięsko z omawianego konfliktu, ale zapłaciła za to
du\ą cenę: brak aktywnej polityki na kierunku czeskim i po-
gorszenie stosunków polsko-litewskich. Niewątpliwie zaś ko-
rzyści odnieśli husyci, którzy mogli swobodnie się rozwijać
i prowadzić ekspansję na Zląsku604.
Nie podlega dyskusji niepowodzenie Litwy w tym kon-
flikcie605. Witoldowi nie udało się bowiem zwieńczyć swoich
prawie czterdziestoletnich rządów w Litwie koroną króle-
wską. Byłaby to słuszna nagroda za jego trud i sformalizo-
wanie faktycznych stosunków państwowych między Polską
a Litwą. Fakt ten miał powa\ne konsekwenqe dla dalszych
stosunków polsko-litewskich.
602 D. Alseika, op. cit., s. 20; Historia dyplomacji polskiej..., T. 1, s. 347;
Z. H. Nowak, Kaiser..., s. 434.
603 E. Maleczyńska, Rola..., s. 75.
604 J. Grygiel, op. cit, s. 106-107. -; \
605 Z. Kiaupa, J. Kiaupiene, A. Kuncevićms, op. cit., s. 178. ; "
ZAKOCCZENIE
W świetle dotychczasowych rozwa\ań mo\na
dojść do następujących ustaleń i wniosków o konflikcie ko-
ronacyjnym z lat 1429-1430. Mo\na te\ wysunąć kilka postu-
latów badawczych w zakresie omawianej problematyki. Jeśli
chodzi o tę ostatnią sprawę, to szczególnie razi brak biografii
Zbigniewa Oleśnickiego, czołowego polityka polskiego w dru-
giej ćwierci XV w. Opracowania wymagają te\ stosunki Pol-
ski ze Stolicą Apostolską w dłu\szym okresie czasu. Trochę
lepiej jest w zakresie biografistyki W. Jagiełły i Witolda, ma-
jących swoje biografie, ale zasługujących niewątpliwie na
ponowne opracowanie ich \ycia i działalności na tle epoki.
To chyba najpilniejsze postulaty badawcze, o innych będzie
mowa w dalszej części tej pracy.
Na początku nale\y stwierdzić, \e konflikt koronacyjny z
lat 1429-1430 - popularnie zwany burzą koronacyjną" - był
dramatycznym fragmentem dziejów stosunków polsko-lite-
wskich. Miał on charakter na tyle dramatyczny, \e była
wówczas realna grozba zerwania unii obu państw. Sens tego
konfliktu sprowadzał się do planu utworzenia Królestwa Li-
tewskiego z królem Witoldem, co stało w zasadniczej sprze-
czności z istotą stosunków między Polską a Litwą. Konflikt
ten miał te\ charakter międzynarodowy o zasięgu przekra-
czającym stosunki dwustronne. W konflikt koronacyjny włą-
czyły się bowiem dwa główne autorytety ówczesnej Europy
172
(papiestwo i cesarstwo) oraz sąsiedzi Polski: Zakon Krzy\a-
cki, Czechy (husyci), Węgry i Rzesza Niemiecka.
Burza koronacyjna" to fundamentalny spór o istotę sto-
sunków polsko-litewskich (tj. o istotę unii). Innymi słowy,
był to spór dwóch koncepcji unii: polskiej i litewskiej. Pier-
wsza koncepcja nosi nazwę inkorporacyjnej, poniewa\ opie-
ra się na zasadzie inkorporacji Litwy do Polski, którą zapisa-
no we wszystkich uniach polsko-litewskich: od Krewa do
Horodła. Polska koncepcja unii była tradycyjna i ściśle opar-
ta na literze prawa. Z kolei litewska koncepq'a unii zakładała
związek z Polską z zachowaniem samodzielności państwo-
wej Litwy. Symbolem tej samodzielności był urząd wielkiego
księcia Litwy.
Tę samą myśl mo\na wyrazić inaczej. Konflikt koronacyj-
ny był sporem o interpretację unii horodelskiej z 1413 r. Stro-
na polska stała na stra\y ścisłej interpretacji tego dokumentu.
Natomiast strona litewska chciała rewizji postanowień horo-
delskich przez utworzenie Królestwa Litewskiego z królem
Litwy. Powstałe w ten sposób Królestwo nie podlegałoby
Polsce i było równe Królestwu Polskiemu. Zatem Litwini,
czy raczej sam Witold i grupa jego najbli\szych współpra-
cowników, dą\yli do pełnej równości z Polakami jako nowej
podstawy unii polsko-litewskiej. Wydaje się, \e nie mamy tu
do czynienia z separatyzmem litewskim (tj. z chęcią zerwa-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]